Spor sonrası kas iskelet sisteminin bir çok yerinde yaralanmalar olabilir. Bu yaralanmaları 3 grupta toplayabiliriz:

1. Kas ve tendon yaralanmaları
2. Eklemlerde bağ ve kıkırdak yaralanmaları
3. Kırık ve çıkıklar

Bu yaralanmalar içinde en sık kas ve tendon yaralanmalarını görmekteyiz. Yapılan sportif aktivitenin yoğunluğuna ve olan yaralanmanın şiddetine göre daha ciddi olan bağ yaralamaları, hatta kırık ve çıkılar oluşabilmektedir.

Geri dönüşsüz olan yaralanmalar var mı?

Genellikle uygun tedavi uygulandıktan sonra birçok spor yaralanması sonrası spora dönmek mümkün olmaktadır. Ancak yaralanmanın şiddetine göre spora dönüş süresi uzayabilir. Spor yaralanmaları sonrasında spora dönüşte yaşanan sorunlar çoğunlukla uygun tedavinin uygulanmamasına veya tedavi tam tamamlanmadan spora erken dönmeye bağlı olmaktadır. Bunun sonucunda sorunlar kronik bir hal alabilmekte ve sportif performansı etkilemektedir. Bu nedenle sporcu ve tedavi eden doktor arasındaki uyum tedavinin başarısı için çok önemlidir. Ancak aşil tendon kopmaları, dizde ciddi kıkırdak yaralanmaları gibi çok ciddi yaralanmalardan sonra iyi bir tedavi uygulansa bile spora döndükten sonra eski performansa tam olarak ulaşılamayabilir.

Tedavi süreçleri nelerdir?

Spor yaralanmaları sonrası tedaviyi iki aşamada inceleyebiliriz.

1. Acil tedavi
2. Kesin tedavi

Acil müdahele genellikle olay yerinde yapılır. Burada önemli olan yaralanan bölgeyi istirahate almaktır. Bunun için basit bir elastik bandaj tespiti yapılabileceği gibi, yaralanmanın şiddetine göre atel veya splint gibi daha rijid tespit yöntemleri de kullanılabilir. Amaç yaralanan bölgeyi mümkün olduğunca hareketsiz hale getirerek kesin tanı konulan kadar ek yaralanmaları önlemek ve hastanın ağrısını azaltmaktır.

Bir çok spor yaralanması sonrası yaralanan bölgede şişlik oluşmaktadır. Bu şişliği azaltmak için olabildiğince erken buz uygulamasına başlamak faydalı olacaktır. Buz uygulaması hem hastanın ağrısını azaltır hem de şişliğin artmasını engelleyerek daha sonra yapılacak olan tedaviye (özellikle rehabilitasyona) daha hızlı bir şekilde başlanabilmesine olanak sağlar. Buz uygulaması direkt cilt üzerine yapılmamalı ve 30 dakikalık bir uygulamadan sonra 1-2 saat ara verilmelidir. Acil tedaviden sonra hasta mutlaka uzman bir ortopedi ve travmatoloji doktoruna yönlendirilmelidir. Hastanın kesin tedavisinin planlanmasının bir ortopedi doktoru tarafından yapılması daha doğru bir yaklaşımdır. Karşılaşılan en önemli sorunlardan biri de spor yaralanması sonrası hastanın kesin tanısı konmadan uygulanan yanlış tedavi yöntemleridir.

Kas ve tendon yaralanmalarında ilk müdahele sonrası kesin tedavi çoğunlukla fizik tedavi ve rahabilitasyon yöntemleri ile yapılmaktadır. Burada amaç olabildiğince çabuk eklem hareketlerinin açılması, kas gücünün tekrar kazanılması ve spora özgün becerilerin tekrar oluşturulmasıdır. Bunun için çoğu zaman kişiye özel, aktif rehabilitasyon programlarının planlanması gerekmektedir. Bu programlarda TENS, ultrason, hidroterapi gibi tedavi modaliteleri kullanılmaktadır.

Son yıllarda kas ve tendon yaralanmaları sonrası özellikle profesyonel sporcularda iyileşmeyi hızlandırmak için trombositten zengin plazma enjeksiyonu uygulamaları da sıklıkla kullanılmaya başlamıştır.

Daha ciddi spor yaralanmalarının tedavisinde cerrahi girişimler de gerebilir. Cerrahi girişimler için çoğunlukla artroskopik yöntemler kullanılmaktadır. Artroskopik yöntemler kapalı cerrahi girişimler olduğu için hastada daha az cerrahi hasar oluşturmakta ve bu yöntemler ile tedaviden sonra spora dönüş daha çabuk olmaktadır. Ancak bazen (kırıklar gibi) açık ameliyatlar da gerekebilir. Cerrahi girişim gereken spor yaralanmalarına şu örnekler verilebilir:

1. Dizde bağ yaralanmaları (ön çapraz bağ, arka çapraz bağ veya çoğul bağ yaralanmaları)
2. Dizde kıkırdak yaralanmaları ve menisküs yırtıkları
3. Ayak bileğinde kıkırdak yaralanmaları
4. Bazı kronik ayak bileği bağ yaralanmaları
5. Tekrarlayan omuz çıkıkları
6. Omuzda kas yırtıkları
7. tendon kopmaları (aşil tendon yırtığı gibi)
8. Kırıkların cerrahi tespiti

Uygun rehabilitasyon cerrahi gerektiren spor yaralanmalarından sonrada da tedavinin çok önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Cerrahi sonrası iyileşmenin daha hızlı olması ve spora dönüşün daha çabuk olması için rehabilitasyonun sporcuya özel olarak planlanması gerekmektedir.

İster konservatif yöntemlerle, ister cerrahi olarak tedavi edilsin spor yaralanmaları sonrası başarılı sonuçların alınması için hastanın tedavisinin birbirleri ile koordine olarak çalışan ortopedist, fizik tedavi doktoru, spor hekimi ve fizyoterapisten oluşan tecrübeli bir ekip tarafından yapılması en uygun yöntemdir. (Alıntı; Özel Çankaya Hastanesi – https://www.cankayahastanesi.com.tr/tr/spor-yaralanmalar%C4%B1#)